Aktualności

NUMER 13: "Groza, muzyka, zachwyt nad pięknem... - Przełom Dunajca w literaturze pięknej. - dr Justyna Cząstka-Kłapyta (ENGLISH)

Nasza stała felietonistka, Dr Justyna Cząstka-Kłapyta, przedstawi Przełom Dunajca w ujęciu literackim. Serdecznie zapraszamy!

Zamów nowy numer magazynu -------------------------->
Buy the new issue of magazine--------------------------->








Czym był w oczach podróżników ów wąwóz, przez który „obmywając stopy gór”, wije się „wściekły Dunajec”? Czy doczekał się on należnych mu literackich kreacji? Na te pytania stara się odpowiedzieć Jakub Żmidziński w swojej książce „Pieniny w literaturze polskiej”. Autor wnikliwie śledzi historię literackich zachwytów nad tym zakątkiem Pienin. Aby dowiedzieć się, jak rozwinął się nurt głębszego mistycznego doświadczania górskiego piękna przełomu Dunajca, trzeba sięgnąć do epoki romantyzmu, w której estetyczne przeżycie stało się naczelnym pojęciem tego okresu, a sam przełom Dunajca był obiektem pełnych emocji zachwytów nad pięknem krajobrazu, z którym obcowanie budziło całe bogactwo uczuć - miłość, grozę, a także przynosiło duchowe oczyszczenie.

Groza

Powszechnie uważa się, że pojawienie się mo- tywu spływu Dunajcem w literaturze polskiej było efektem rozwoju kurortu szczawnickiego za czasów jego właściciela - Józefa Szalaya (od 1839 do 1876), który sam zajmował się organizacją spływu. Pierwsze literackie opisy spływu Dunaj- cem wyszły spod pióra Wincentego Pola („Na wodach”, „Pieśń o ziemi naszej” ) w II połowie XIX wieku. Autor nakreślił metafizyczną wizję doświad- czenia spływu i opisał niezwykłość doznawanych podczas niego przeżyć. Niewykluczone jednak, że jeszcze starszy opis „żeglugi” Dunajcem po- chodzi z 1813 roku, czyli czasów przed przejęciem Szczawnicy przez Józefa Szalaya. Fakt ten okazał- by się słuszny – jak pisze Żmidziński, jeśli przyjmie się, że autor opisu literackiego - Jan Rostworowski, oparł go na własnych doświadczeniach, a nie zasłyszanych legendach...

Cały artykuł dostępny w najnowszym 13 numerze magazynu "Polski Region Pieniny".

Serdecznie zapraszamy.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

What was the gorge through which ‘washing the feet of the mountains’ the ‘furious Dunajec’ is winding like in the eyes of the travellers? Has it received the literary creations to which it is entitled? These are the questions that Jakub Żmidziński tries to an- swer in his book Pieniny w literaturze polskiej [literally: ‘Pieniny in Polish literature’]. The author provides insight into the history of literary admiration of this corner of the Pieniny. One needs to reach back to the days of romanticism to learn how the theme developed of a deeper mystical experiencing of the mountain beauty of the Dunajec Gorge. This was a period when an aesthetic experience became the fashionable thing to have, and the Dunajec Gorge itself became the object of highly emotional delight over the beauty of the landscape that inspired a broad array of feelings from love to terror, also bringing a spiritual catharsis.

The sense of terror

It is generally believed that the motif of rafting down the Dunajec entered Polish literature as a re- sult of the development of the spa in Szczawnica by its owner, Józef Szalay (1839–76), who was busy organising such rafting parties himself. The first liter- ary descriptions of going down the Dunajec were written down by Wincenty Pol (Na wodach, Pieśń o ziemi naszej ) in the second half of the 19th cen- tury. The author drew a metaphysical vision of ex- periencing such a trip and described the unique character of the emotions experienced through- out. It cannot, however, be excluded that there is an even older description of ‘a voyage’ down the Dunajec which originated in 1813, that is, be- fore Józef Szalay even took over Szczawnica. As Żmidziński remarks, this would prove true if one as- sumes that the author of that literary description – Jan Rostworowski – based it on his own experience, and not on the legends he had heard.

You can read whole article in the latest (13) issue of magazine. Enjoy!